Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Eğitim Fakültesi Biyoloji Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi Mehmet Fırat, Adıyaman’ın Nemrut Dağı eteklerinde keşfettiği yeni bitki türünü bilim dünyasına tanıttı.
Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde çalışmalarını sürdüren ve çok sayıda yeni bitki türü keşfiyle son yıllarda ismini duyuran ünlü botanikçi Mehmet Fırat; doğduğu, büyüdüğü memleketi Adıyaman’ın Kahta ilçesinde Nemrut Dağı etekleri civarında 2015-2020 yılları arasında floristik arazi çalışmaları esnasında, Stachys (Deliçay) cinsinden bir bitki türüne rastladı. Rastladığı türe ait herbaryum örnekleri alan ve daha sonra üzerinde detaylı inceleme ve çalışma yapan Fırat, bitkinin yeni bir tür olduğunu keşfetti. Keşfedilen bitkiye ‘Stachys semsurensis’ adını veren Fırat, yeni bitkiyi Yeni Zelanda’da yayın yapan ‘Phytotaxa’ adlı uluslararası prestijli dergide yayımlattı. Ünlü botanikçi Fırat’ın keşfettiği yeni endemik bitki türü dünya literatürüne geçti.
“Dünyadaki gen merkezi Türkiye ve İran dır”
İHA muhabirine konuşan ünlü botanikçi Mehmet Fırat, yeni keşfettiği bitki için Adıyaman’ın antik ismini kullandığını ve bu yüzden de ‘Stachys semsurensis’ adını verdiğini belirtti. Stachys cinsinin Türkiye’de yaklaşık 90 türle bilindiğini ifade eden Fırat, “Türkiye’deki türlerin yüzde 40 endemiktir. Dünyadaki gen merkezi Türkiye ve İran dır”. İran’daki tür sayısı 47, Türkiye’deki tür sayısı ise 90 civarıdır. Dünyada ise yaklaşık 320-330 civarı bir türle temsil edilmektedir. Deliçay grubu olarak bilinir. Asıl adaçayları bunlar değildir. Yaptığımız arazi çalışmalarında keşfettiğimiz bu bitkinin morfolojik olarak ileri taksonomi incelemelerinde mevcut bitkilerden farklı olduğunu gördüm. Bunu 2021 yılının sonunda Yeni Zelanda’da yayın yapan Phytotaxa adlı uluslararası prestijli dergide yayımlattım” dedi.
“Ülkemiz için doğal zenginliktir”
Bitkinin özellik olarak şu anda kullanımı çok fazla bilinmemekle beraber içindeki parametrelerin ileride yapacakları birçok çalışmada tıbbi ve diğer konularda kullanılabileceğinin bilindiğini dile getiren Fırat, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Kaya yapısı olarak bilinen bölgelerde yetişmektedir. Özelikle Adıyaman’ın Kahta, diğer adıyla Kolik bölgesinin Nemrut Dağı etekleri ve civarında yetişmektedir. Bitki mevcut bitkilerden çok farklıdır. Bu bitkinin alt seksiyonu ve seksiyonu Türkiye’deki endemik bir seksiyondur. Bunlar 11 türle bilinmektedir. Tamamı endemiktir.”