Anne olmak ile ilgili çok şey söylendi, çok araştırma yapıldı, birçok filmde, romanda şiirde vurgulandı, çoğu zaman da yüceltildi. Babalara bakışımız ise daha çelişkili oldu. Kimi dönemlerde toplum tarafından göklere çıkartılırken kimi dönem unutuldu, yok sayıldı. Hatta bazı araştırmacılar babanın yalnızca biyolojik olarak gerekli olduğunu ileri sürdü.
Oysa araştırmalardan elde ettiğimiz bilgiler, yapılan gözlemler, anne ve babanın her ikisinin de çocuk için önemli ve birbirini tamamlayıcı rolleri olduğunu göstermekte. Gerçi annelerle ile ilgili yapılmış çalışmalarla karşılaştırıldığında babalarla ilgili yapılmış çalışmaların sayısı hala az. Çocuk gelişiminde ailenin önemi oldukça yüksektir. Ancak özellikle 70’li yıllardan sonra giderek artan bir biçimde çocukların yaşamında babaların ne kadar önemli olduğu yeniden vurgulanmaktadır.
1. Sosyal yaşam kavramını geliştiriyor: Çocuklar anne ile sevgiyi ve güvenmeyi, baba ile de toplumsallaşmayı, yani kurallara uymayı, paylaşmayı ve problem çözmeyi öğreniyorlar.
2. Sağlıklı bir cinsel kimlik için çok önemli: Erkek çocuğun baba ile özdeşleşmesi, cinsel gelişimi ve toplumsallaşması açısından önemli. Psikoseksüel gelişim kuramına göre erkek çocukları 3 yaş civarında babanın yerini alıp annenin tek sevdiği olmak istiyorlar. Buna engel olan kişinin de baba olduğunu düşünüp, babaya karşı kıskançlık besliyorlar. Annelerine olan sevgilerinden dolayı babanın onları cezalandıracağını düşünüyorlar. Daha sonra ise babanın daha güçlü olduğunu fark edip onunla özdeşleşerek, bu süreci atlatıyorlar
3. Karşı cinsle kuracağı ilişkinin şeklini belirliyor: Kız çocukları içinse baba hayatlarında tanıdıkları ilk erkek oluyor. Bu nedenle baba ile kurulan ilişki gelecekte karşı cinsle kurulacak ilişkilerin kalitesini ve şeklini belirliyor.
4. Zekâ gelişimine katkı sağlıyor: Araştırmalara göre; çocukların zeka yüksekliği ile babanın ilgisi arasında artan bir ilişki var. Çünkü babanın varlığı, çocuğa uyaran yönünden daha zengin bir çevre sağlamış oluyor. Çocuklar 6. aydan itibaren babalarının sesini, kokusunu daha net ayırt etmeye başlıyor. Anneyle daha çok zaman geçiren çocuk için babanın eve gelişi ve çocukla ilgilenişi yeni bir deneyim alanı sağlıyor. Bunların hepsi zeka gelişimine katkıda bulunuyor.
5. Özgüvenini geliştiriyor: Babasıyla iyi ilişkileri olan çocuklar özgüveni yüksek ve kendini rahat ifade edebilen yetişkinler oluyorlar. “Babanın sevgisini ve desteğini hissetmek çocuğun kendine ve yapabileceklerine olan güvenini arttırıyor.
Babalar çocuklarının gözünde daha güçlü ve daha akıllıdırlar. Bu nedenle daha çok saygı uyandırırlar. Babanın çocuğunu manevi olarak destekleyecek olması ve babanın gücü, çocukta “ben başarabilirim” duygusunu yaratıyor.
6. Kendini daha güçlü hissetmesini sağlıyor: Babayla iyi bir ilişki, sağlam bir ruh sağlığının da tamamlayıcısı oluyor. Babayla iyi iletişimin hem çocuklukta hem de yetişkinlikte; ruhsal sorunlara ve sıkıntılara karşı, ruh sağlığı üzerinde koruyucu etkisi bulunuyor. Babanın sevgisi ve verdiği güven, psikolojik olarak çocuğun kendini daha güçlü hissetmesini sağlıyor. Bu da hayatın içerisinde karşılaştığı stresörlerle daha iyi mücadele edebilmesine katkıda bulunuyor.
BABALAR ÇOCUKLARININ GELİŞİMİNİ NASIL ETKİLER?
Çocuğun büyüme ve gelişimi tek bir faktörden çok farklı pek çok faktörden etkilenir. Genetik miras, doğum sırasındaki faktörler, doğum sonrasında çocuğun içinde bulunduğu ortam, çocuğa sunulan olanaklar ve çocukla girilen etkileşim vb. her biri çocuğun büyüme ve gelişimini farklılaştırır. Babaların çocuğunun üzerindeki etkisi ise hem dolaylı hem de dolaysız yollardan olur. Çocuğunun bakım ve eğitimine destek vermesi, oynaması, çocuğuyla ilgili kararlara etkin katılması çocuğu doğrudan etkiler. Öte yandan evin geçimini sağlaması, eşi ile arasındaki ilişkinin sağlıklı olması, gerektiğinde çocuklarla ilgili süreçlerde eşine destek vermesi gibi dolaylı etkileri ise aile içindeki uyumun artmasını sağlar. Yapılan araştırmalar babanın, çocuğun zekasını ve akademik başarısını, cinsel kimlik gelişimini ve kişilik gelişimini etkilediğini göstermekte. Babanın yokluğu ya da çocuğuyla kurduğu ilişkinin zayıf olması ise çocuğun neredeyse bütün gelişim yüzlerini olumsuz etkileyebilmektedir.
NASIL İYİ BABA OLUNUR?
Kültürden kültüre ya da aynı kültürde farklı dönemlerde iyi bir babadan beklenen özellikler farklılaşabilmektedir. Ancak bütün kültürlerde ortak olan iki özellik var.
- İyi bir baba olmak
- Çocuğuna bakabilmek
İyi bir baba nasıl olunur? Kime çok iyi bir babadır denir? İdeal bir baba var mıdır?
İlk bakışta yanıtlanması çok kolaymış gibi görünmesine karşın, yaşanılan döneme, kültüre ya da kişilere göre değişebilecek bu soruları yanıtlamak o kadar kolay değil.
Nasıl iyi bir baba olabilirim? Sorusunun cevabi ise:
İyi bir ana baba olmanın yolu sevgi, sabır, bilgi ve emekten geçmektedir. Çoğu anne baba için çocuğunu sevmek özel bir çabayı gerektirmez. Belki de çocuğumuzu sevmek işin en kolay yanıdır, ama yeterli değildir. Çocukluğa ve çocuğumuza ilişkin bilgileri edinmek, onun dünyasına açılan pencereye bizi götürebilecek yolları öğrenmek, kendine yeten ve kendisiyle barışık bir birey olması ve olgunlaşması için sabırlı olmak, emek vermek işin daha zor kısmıdır.
İyi baba olmak doğuştan getirilen bir yetenek değildir. Öğrenilebilir.
Ama tıpkı çocuklar da olduğu gibi yetişkinlikte de öğrenmenin en etkili yolu YAPARAK/ YAŞAYARAK ÖĞRENME’dir.
Sözün özü eğer bir baba iseniz çocuğunuzun yaşı kaç olursa olsun, bugünden başlayarak ajandanızda ona bir zaman ayırın. Babayla yaşanan ilişki, çocukların kişilik ve cinsel kimlik gelişiminden hayatlarının gelecek döneminde yer alacakları toplumsal rollere kadar pek çok konuda belirleyici oluyor.
“ideal baba 'olmanın altın kurallarını şöyle sıralayabiliriz.
1 – Beraber zaman geçirin. Beraber zaman geçirmeyi de sadece televizyon seyretmek ve sohbet etmek olarak düşünmeyin. Yaşına göre kitaplar okuyun, hikâyeler anlatın, oyunlar oynayın. Beraber yapabileceğiniz hobileriniz olsun. Hafta sonlarını birlikte geçirebileceğiniz programlar yapın. Tabii burada çocuğunuzun nelerden hoşlanabileceğini göz önünde tutun. Yaş farkı ne olursa olsun aranızdaki paylaşım çok önemlidir.
2 – Çocuğunuza doğru bir model olun. Kitap okuma alışkanlığı olsun istiyorsanız siz de kitap okumalısınız. Alkol, sigaranın zararlarını anlatarak değil, alkol ve sigara kullanmayarak bu konuda doğru örnek olabilirsiniz.
3 – Disiplini sevgi ile sağlayın. Bu konuda sakin olun ve adil davranın. Çocukların ihtiyacı olan rehberlik ve disiplin cezayla değil, belli sınırlarla sağlanmalıdır. Çocuklarınıza davranışlarının sonuçlarını gösterin ve olumlu davranışlarını ödüllendirin.
4 – Çocuğunuzun özgüvenin kazanmasına yardımcı olun. Kendisini sevdiğinizi ve değer verdiğinizi hissettirin. Onu övün, onunla gurur duyduğunuzu dile getirin. Yanlış ve hata yaptığında yüzüne vurmayın, doğruyu öğretmek için yanında olun. Başkalarının yanında eleştirmeyin. Olumlu yönlerini öne çıkartıp cesaret verin.
5 – Çocukların sevginize ve bunu hissettirmenize çok ihtiyacı vardır. Sözle sevginizi göstermenin yanında fiziksel yakınlık da çok önemlidir. Bedensel temas kurun, ona sarılın. Şefkatle dokunulmak, çocukların hem fiziksel hem de psikolojik gelişimi için şarttır.
6 – Çocuğunuzun annesine saygılı olun, sevgiyle davranın. Çocuğunuzun önünde tartışmayın, kavga etmeyin. Unutmayın ki mutlu bir annenin çocukları sağlıklı ve mutlu olur.
7 – Sizi tanımasına fırsat verin. Örneğin işyerine götürün. Neler yaptığınızı, kimlerle çalıştığınızı, nasıl tecrübeler edindiğinizi, sorumluluklarınızı anlatın.
8 – Sabırlı olun. Öğrenmek her çocuk için ayrı bir süreçtir.
Evet, daha babalık ile ilgili söylenecek çok şey var ama bu defa bu kadar yeterli olsun diyelim ve ilerleyen günlerde görüşmek üzere hoşça kalın.